Tổng quan các dung dịch bơm rửa tủy răng nội nha phần 1

Trong phần 1 bạn sẽ hiểu hơn về tác dụng và lợi ích của các dung dịch bơm rửa tủy răng, nội nha và cách sử dụng dung dịch bơm rửa tủy NaOCl (Sodium Hypochlorite) sao cho hiệu quả trong việc diệt khuẩn tủy răng

Mục tiêu chính của nội nha vẫn là loại bỏ vi sinh vật trong hệ thống ống tủy và ngăn chặn tái nhiễm sau điều trị.

Độ phức tạp của hệ thống ống tủy chân răng, các loại vi khuẩn xâm lấn ống ngà, sự hình thành lớp mùn ngà trong quá trình sửa soạn và mô ngà là những trở ngại chính trong việc đạt được mục tiêu hoàn thành việc bơm rửa và tạo hình hệ thống ống tủy.

Nghiên cứu về dung dịch bơm rửa tủy răng, nội nha

Qua nhiều nghiên cứu cho thấy hệ thống ống tủy là hệ thống bất thường và phức tạp với nhiều ngõ cụt, đường rãnh và ống tủy phụ bên.

Các dung dịch bơm rửa ống tủy và thuốc đặt ống tủy được sử dụng trong suốt quá trình điều trị tủy để tiếp cận được phức hợp tự nhiên và loại bỏ lớp mùn ngà.

Các dung dịch bơm rửa nội nha gây ra hiệu quả cơ học và hóa học. Trong đó, hiệu quả cơ học của các dung dịch bơm rửa được tạo ra bằng dòng chảy tới – lui của dung dịch bơm rửa trong quá trình thực hiện và tạo hình ống tủy nhiễm khuẩn giúp làm giảm đáng kể số lượng vi khuẩn.

Kết quả nghiên cứu cho thấy các dung dịch bơm rửa có đặc tính kháng khuẩn sẽ có hiệu quả nhiều hơn nước muối sinh lý trong việc làm giảm và loại bỏ vi khuẩn.

Tác dụng dung dịch bơm rửa

Dung dịch bơm rửa có thể làm tăng quá trình khử cặn cơ học bằng cách đẩy sạch các mảnh vụn mùn ngà, làm tan mô và khử trùng hệ thống ống tủy.

Các hoạt chất làm sạch đặc biệt cần thiết đối với răng có cấu trúc giải phẫu bên trong phức tạp như ống tủy phụ hoặc các bất thường khác mà dụng cụ sửa soạn có thể bỏ sót.

Trong phạm vi bài viết đánh giá này, chúng tôi đã thực hiện tìm kiếm trên Medline cho tất cả các bài báo bằng tiếng Anh được xuất bản cho đến tháng 7 năm 2010. Chúng tôi đã sử dụng các từ khóa ‘bơm rửa tủy răng’ và ‘bơm rửa nội nha’.

6 Lợi ích của chất bơm rửa tủy răng

• 1. Phổ kháng khuẩn rộng
• 2. Hiệu quả cao chống lại các vi khuẩn yếm khí và kỵ khí được tổ chức trong màng sinh học
• 3. Khả năng hòa tan các cặn bã của mô tủy hoại tử
• 4. Khả năng vô hiệu hóa nội độc tố
• 5. Có khả năng ngăn chặn sự hình thành của lớp mùn ngà trong quá trình sửa soạn hoặc để làm tan lớp mùn ngà sau khi nó đã hình thành.
• 6. Không có độc tính về mặt hệ thống khi chúng tiếp xúc với các mô quan trọng, không ăn mòn các mô nha chu, và rất ít nguy cơ gây ra phản ứng phản vệ.

Phân loại các hoạt chất bơm rửa ống tủy

Cơ chế hoạt động NaOCl (Sodium Hypochlorite)

Lịch sử

Sodium Hypochlorite (NaOCl) đã có một lịch sử lâu đời trong y học và nha khoa; và vẫn tiếp tục phổ biến cho đến tận ngày nay.

Trong Thế chiến thứ nhất, nhà hóa học Henry Drysdale Dakin và bác sĩ phẫu thuật Alexis Carrel đã mở rộng việc sử dụng dung dịch đệm NaOCl 0,5% để tưới vết thương bị nhiễm trùng.

Cơ chế hoạt động

Pécora và cộng sự đã báo cáo rằng NaOCl thể hiện cân bằng động như được thể hiện qua phản ứng:

NaOCl  +  H₂O  ↔  NaOH  +  HOCl  ↔  Na⁺  +  OH^–  +  H⁺  +  OCl^–

NaOCl + H₂O ↔ NaOH + HOCl ↔ Na⁺ + OH^– + H⁺ + OCl^–

Phản ứng hóa học giữa mô sinh học và NaOCl được thể hiện qua 3 sơ đồ phản ứng như sau:

NaOCl hoạt động như một dung môi hữu cơ và chất béo, phân hủy axit béo và biến chúng thành muối axit béo (xà phòng) và glixerol (rượu), làm giảm sức căng bề mặt của dung dịch.

Sơ đồ phản ứng hóa NaOCl

 

Phản ứng xà phòng hóa

NaOCl trung hòa axit amin tạo thành nước và muối [Sơ đồ 2]. Với sự thoát ra của các ion hydroxyl, làm giảm độ pH.

Phản ứng xà phòng hóa NaOcl

Phản ứng trung hòa axit amin

Khi axit hypocloric, một thành phần có trong dung dịch NaOCl, tiếp xúc với mô hữu cơ, nó hoạt động như một dung môi và giải phóng clo, chất này kết hợp với nhóm amin của protein để tạo thành cloramin.

Axit hypocloric (HOCl-) và ion hypoclorit (OCl-) dẫn đến sự phân hủy và thủy phân axit amin. Phản ứng clo hóa giữa clo và nhóm amin (NH) tạo thành cloramin cản trở quá trình trao đổi chất của tế bào.

Clo (một chất oxy hóa mạnh) có tác dụng kháng khuẩn, ức chế các enzym của vi khuẩn và dẫn đến quá trình oxy hóa không thể đảo ngược các nhóm SH (nhóm sulphydryl) của các enzym quan trọng do vi khuẩn tiết ra.

Phản ứng khử clo

Theo đó, phản ứng xà phòng hóa, trung hòa axit amin và phản ứng clo hóa xảy ra với sự có mặt của vi khuẩn và mô hữu cơ, đưa đến tác dụng kháng khuẩn và quá trình phân giải mô vụn mùn ngà…

Đặc tính kháng khuẩn – Nồng độ và thời gian

Chế độ bơm rửa hiệu quả nhất được báo cáo là 5,25% sau 40 phút; bơm rửa với nồng độ 1,3% và 2,5% NaOCl trong cùng khoảng thời gian này không hiệu quả trong việc loại bỏ vi khuẩn E faecalis  khỏi các ống ngà bị nhiễm trùng.

NaOCl có hiệu quả vừa phải đối với vi khuẩn nhưng ít hiệu quả hơn đối với nội độc tố trong nhiễm trùng ống tủy.

Ảnh hưởng đối với màng sinh học

• 1. Phá hủy hoàn toàn các tế bào, thực tế chưa có bằng chứng trực quan.
• 2. Tế bào vi khuẩn bị phá vỡ và tách khỏi màng sinh học và không thể sống sót được.
• 3. Tế bào vi khuẩn vẫn bám dính trong màng sinh học nhưng không thể sống được.
• 4. Tế bào vi khuẩn bị phá vỡ và tách khỏi màng sinh học nhưng có thể sống được.
• 5. Tế bào vi khuẩn vẫn bám dính trong màng sinh học và vẫn có thể sống được

3 Cách tăng hiệu quả sử dụng của dung dịch bơm rửa NaOCl trong nội nha

1. Thay đổi độ pH:

a. Tính chất kháng khuẩn và đặc tính hòa tan mô của NaOCl 5,25% giảm khi nó được pha loãng. Khi cho NaOCl vào nước, phản ứng sau sẽ xảy ra:

NaOCl + H2O → NaOH + HOCl (axit hypocloric)

(1)

Trong dung môi nước, axit hypocloric phân ly một phần thành anion hypoclorit (OCl-):

HOCl ↔ H + OCl–

(2)

Chlorine ‘có sẵn’ là tổng của nồng độ HOCl và OCl- trong dung dịch. Clo có sẵn có thể được định nghĩa là phép đo khả năng oxy hóa và được biểu thị bằng lượng nguyên tố clo. HOCl được coi là chất oxy hóa mạnh hơn ion hypoclorit.

Phân tử HOCl chịu trách nhiệm về việc khử trùng và oxy hóa mạnh đối với mô và vi khuẩn. Sự phân ly HOCl phụ thuộc vào độ pH, với sự cân bằng lâm sàng giữa HOCl và OCl- được duy trì khi HOCl được tiêu thụ thông qua chức năng diệt khuẩn của nó.

Baker đã đưa ra mối quan hệ giữa HOCl, OCl- và pH. Ở pH 10, về cơ bản tất cả clo ở dạng OCl-; ngược lại xảy ra ở pH = 4,5, tất cả clo ở dạng HOCl. Đặc tính khử trùng giảm khi pH cao hơn, song song với nồng độ HOCl phân ly.

Bloomfield và Miles xác nhận rằng các chất hypoclorit ở độ pH thấp hơn có hoạt tính kháng khuẩn cao hơn.

Andrews và Orton báo cáo rằng HOCl là yếu tố dẫn đến sự tiêu diệt vi khuẩn. Morris nhận thấy rằng ion OCl- sở hữu xấp xỉ 1/80 hiệu lực diệt khuẩn của HOCl trong việc tiêu diệt vi khuẩn Escherechia coli.

Clo phản ứng trong dung dịch nước ở nhiệt độ cơ thể có thể ở hai dạng: ion hypoclorit (OCl-) hoặc axit hypocloric (HOCl).

Nồng độ của chúng có thể được biểu thị dưới dạng clo khả dụng bằng cách xác định điện hóa tương đương lượng clo nguyên tố, theo các phương trình sau:

Cl₂  +  2e^–  =  2Cl^–

(1)

OCl^–  +  2e^–  +  2H⁺  =  Cl^–  +  H₂O

(2)

Kết quả thay đổi độ pH

Do đó, 1 mol hypochlorite chứa 1 mol clo có sẵn. Trạng thái của clo có sẵn phụ thuộc vào độ pH của dung dịch.

Khi độ pH trên 7,6, dạng chủ yếu là ion hypochlorite và dưới giá trị này, nó là axit hypocloric. Cả hai dạng đều là chất oxy hóa cực mạnh.

Các dung dịch hypoclorit tinh khiết được sử dụng trong nội nha có độ pH là 12, và do đó toàn bộ clo có sẵn ở dạng ion OCl-.

Tuy nhiên, ở các mức độ clo có sẵn giống hệt nhau, HOCl có khả năng diệt khuẩn mạnh hơn so với ion hypoclorit.

2. Nhiệt độ

Nhiệt độ tăng 25°C làm tăng hiệu quả của NaOCl lên hệ số 100. Khả năng của dung dịch NaOCl 1% ở 45°C có thể hoàn tan mô tủy răng tương đương với dung dịch 5,25% ở 20°C.

3. Siêu âm

Việc sử dụng sóng siêu âm làm tăng hiệu quả của NaOCl 5% ở 1/3 chóp của thành ống tủy. Bơm rửa siêu âm thụ động với đầu niken-titan tạo ra hiệu ứng hòa tan mô vượt trội so với kích hoạt bơm rửa siêu âm sonic.

Tổng hợp các dung dịch bơm rửa tủy có chứa NaOCl tại nhavietdental.vn

Dung dịch bơm rửa tủy Parcan Septodont với thành phần 3% sodium hypochlorite (NaOCl)

Dung dịch bơm rửa tủy Parcan Septodont

Dung dịch bơm rửa tủy Hyposol có chứa Dung dịch Sodium hypochlorite NaOCl 3-5% được sử dụng trong quá trình bơm rửa và làm sạch ống tủy

Dung dịch bơm rửa tủy Hyposol

Ảnh hưởng của dung dịch bơm rửa tủy NaOCl đến tính chất cơ học

NaOCl là một dung môi hữu cơ hiệu quả gây thoái hóa ngà răng do sự hòa tan của collagen xuất hiện do sự phá vỡ các liên kết giữa các nguyên tử cacbon và cấu trúc chính protein tự do.

Việc giảm độ bền liên kết giữa các hệ thống kết dính và thành ống ngà có thể là do NaOCl loại bỏ các sợi collagen khỏi bề mặt ngà răng, cản trở sự hình thành một lớp lai nhất quán.

Ảnh hưởng của NaOCl đến vật liệu NiTi

Busslinger và Barbakow đã đánh giá khả năng ăn mòn các file nội nha của các dung dịch NaOCl có nồng độ khác nhau từ 0,5% đến 5,5%.

Các tác giả này kết luận rằng số lượng các ion phóng thích từ quá trình ăn mòn vào dung dịch NaOCl là không đáng kể.

Do đó, không phát hiện thấy sự ăn mòn đáng kể của các file NiTi khi sử dụng dung dịch này.

Fabiola và cộng sự gợi ý rằng việc tiếp xúc với dung dịch NaOCl 5,25% không ảnh hưởng đến độ bền uốn, khả năng kháng mỏi cũng như khả năng chống xoắn của các file nội nha NiTi K3.

Ảnh hưởng của NaOCl đến độ bền liên kết

Việc bơm rửa NaOCl dẫn đến giảm độ bền liên kết giữa ngà răng và xi măng nhựa và có thể yêu cầu chất đảo ngược vì khả năng ảnh hưởng đến quá trình trùng hợp của xi măng trám bít tủy gốc nhựa.

Các chất như axit ascorbic hoặc natri ascorbate đã được chứng minh là có thể đảo ngược hoàn toàn điều này làm giảm độ bền của liên kết.

Tương tác của NaOCl và chlorhexidine

Lợi ích

Kuruvilla và cộng sự cho rằng hiệu quả kháng khuẩn của 2,5% NaOCl và 0,2% chlorhexidine (CHX) được sử dụng kết hợp lớn hơn so với tác dụng của một trong hai tác nhân được sử dụng riêng lẻ.

Tác hại

Phản ứng giữa NaOCl và CHX tạo ra một sản phẩm gây ung thư, parachloroanaline (PCA), khả năng rò rỉ của chất này vào các mô xung quanh là một điều đáng lo ngại.

Kết tủa là một muối trung tính không tan được tạo thành do phản ứng axit-bazơ giữa NaOCl và chlorhexidine.

PCA là sản phẩm chính của phản ứng giữa NaOCl và chlorhexidine, và có công thức phân tử NaC6H4Cl.

Khi trộn với NaOCl, các phân tử CHX bị thủy phân thành các mảnh nhỏ hơn, mỗi mảnh tạo thành một sản phẩm phụ. Các liên kết đầu tiên bị phá vỡ trong phản ứng này là liên kết giữa cacbon và nitơ vì năng lượng phân ly liên kết giữa hai nguyên tử này thấp.

Sự hiện diện của PCA được xác nhận bằng phép thử Beilstein về sự có mặt của clo và phép thử tính hòa tan của HCl để tìm sự hiện diện của anilin.

Việc rửa trôi PCA từ dạng kết tủa không hòa tan là điều đáng quan tâm vì nó đã được chứng minh là gây độc tế bào ở chuột và có thể gây ung thư ở người.

Phản ứng này che phủ bề mặt ống tủy và làm tắc nghẽn đáng kể các ống ngà và ảnh hưởng đến xi măng trám bít ống tủy.

Kết luận

Kết thúc phần 1 trong loạt bài Tổng quan các dung dịch bơm rửa tủy răng nội nha

Trong phần 2 bạn sẽ biết thêm về dung dịch bơm rửa tủy răng EDTA, Chlorhexidine và sự tương tác của 2 chất EDTA và Chlorhexidine

 

Nguồn: ncbi.nlm.nih.gov