Máy đo độ bão hòa oxy trong máu (SpO2) là một trang thiết bị y tế hiện được nhiều người quan tâm, đặc biệt là trong giai đoạn tình hình dịch bệnh Covid vẫn đang còn diễn biến phức tạp. Như vậy, để hiểu và sử dụng máy đo độ bão hòa oxy trong máu hiệu quả, có một số điều bạn cần biết về chỉ số SpO2.
Nội dung bài viết
Độ bão hòa oxy trong máu là gì?
Như chúng ta đã biết, oxy đóng vai trò rất quan trọng đối với sự sống của con người. Trong cơ thể, oxy được Hemoglobin vận chuyển từ phổi đến các cơ quan để đảm bảo sự sống. Độ bão hòa oxy trong máu còn được gọi là chỉ số SpO2, biểu thị cho tỷ lệ Hemoglobin (Hb) có oxy trên tổng lượng Hemoglobin trong máu. Cụ thể, một phân tử Hemoglobin có thể kết hợp với 4 phân tử O2, khi đã gắn đủ 4 phân tử oxy được gọi là bão hòa oxy. Nếu tất cả các phân tử Hemoglobin trong máu đều gắn với oxy thì độ bão hòa oxy là 100%.
Chỉ số SpO2 được xem là một trong những dấu hiệu sinh tồn của cơ thể, bên cạnh các dấu hiệu như chỉ số huyết áp, mạch, nhiệt độ và nhịp thở. Khi bị thiếu oxy máu, các cơ quan trong cơ thể sẽ chịu tác động rất tiêu cực như não bộ, tim, gan, phổi…. Vì vậy, việc theo dõi chỉ số SpO2 thường xuyên để kịp thời can thiệp trên những bệnh nhân có bệnh lý về hô hấp.
Ý nghĩa của các mức chỉ số SpO2
Hầu hết các phân tử Hemoglobin (Hb) sẽ gắn với oxy khi chúng đi qua phổi. Một người khỏe mạnh bình thường khi thở ở không khí trên mực nước biển sẽ có độ bão hòa oxy động mạch là 95% – 100%. Như vậy:
- Nếu chỉ số SpO2 ở khoảng 97% – 99%: oxy trong máu tốt.
- Nếu chỉ số SpO2 ở khoảng 94% – 96%: oxy trong máu trung bình – cần cho thở thêm oxy.
- Nếu chỉ số SpO2 ở khoảng 90% – 93%: oxy trong máu thấp – nên có y tá hoặc bác sĩ theo dõi hoặc đến bệnh viện gần nhất.
- Nếu chỉ số SpO2 dưới 92% không thở oxy hoặc dưới 95% có thở oxy: đây là các dấu hiệu suy hô hấp rất nặng.
- Nếu chỉ số SpO2 thấp hơn 90% là một cấp cứu trên lâm sàng.
Chỉ số SpO2 ở trẻ sơ sinh cũng giống như người lớn: trên 94%.
Những bệnh nhân có chỉ số đo SpO2 dưới 93%, được đánh giá là thiếu oxy máu cần được thở oxy hoặc thở máy (nếu bệnh nhân không tự thở được). Bác sĩ sẽ điều chỉnh lượng oxy cho bệnh nhân thở cho tới khi chỉ số SpO2 ở mức ổn định là 97 – 100%. Mức oxy được sử dụng cho bệnh nhân tiếp tục được giữ cho tới khi họ thở ổn định trở lại.
Máy đo độ bão hòa oxy trong máu
Các máy đo độ bão hòa oxy trong máu hiện tại rất đa dạng. Có nhiều máy mới có tích hợp thêm một số công nghệ hiện đại giúp biểu thị nhiều thông tin hơn, nhưng đa số các máy vẫn sẽ hiển thị hai thông số cơ bản là nhịp mạch (pulse rate) và độ bão hòa oxy trong máu ngoại vi (SpO2)
* Cách sử dụng:
Bước 1: Kiểm tra xem máy còn pin hay không, nếu hết pin thì cần thay pin mới hoặc sạc pin (tùy loại máy)
Bước 2: Mở kẹp, đặt ngón tay vào khe kẹp sao cho đầu ngón tay chạm vào điểm tận cùng của máy. Lưu ý không được sơn móng tay, sử dụng móng tay giả hoặc mỹ phẩm trên ngón tay được đo. Đảm bảo móng tay không quá dài, để đầu ngón tay không che kín bộ phận cảm biến trong khe kẹp.
Bước 3: Nhấn nút nguồn để khởi động máy. Không cử động tay trong khi đo. Kết quả đo sẽ hiển thị trên màn hình sau vài giây.
Bước 4: Khi kết thúc đo, rút ngón tay ra, sau vài giây máy sẽ tự tắt.
* Cách đọc các thông số:
SpO2 sẽ hiển thị dưới dạng số ở vị trí ghi chữ SpO2. Đơn vị đo: tỉ lệ phần trăm (%). Phạm vi đo: 0 – 100%. Giá trị bình thường: 94-100%.
Nhịp mạch sẽ hiển thị dưới dạng số ở vị trí hình trái tim, hoặc vị trí ghi chữ PR. Đơn vị đo: lần/phút . Phạm vi đo: 0-254 lần/phút. Giá trị bình thường: 60-100 lần/phút (đối với người lớn, lúc nghỉ ngơi).
Các ngưỡng giá trị bình thường có thể thay đổi đối với các trường hợp bệnh nhân có tiền sử bệnh hen suyễn, bệnh phổi mạn tính, suy tim, hoặc khi đo ở độ cao trên 1500m so với mực nước biển. Kết quả đo có thể không chính xác đối với những người đã từng sử dụng thuốc cản quang, những người có nồng độ Hemoglobin bất thường, đặc biệt đối với các trường hợp ngộ độc carbon monoxide (CO) và ngộ độc các chất gây methemoglobin, những người bị hạ huyết áp, co thắt mạch máu nghiêm trọng, thiếu máu hoặc hạ thân nhiệt.
Theo Bác sĩ Anh Minh, sau khi đo nồng độ oxy trong máu, F0 cần liên hệ nhân viên y tế khi nhịp mạch < 60 lần/phút hoặc > 100 lần/phút khi người được đo đang nghỉ ngơi. Ngưỡng giá trị này không áp dụng cho trẻ em, các vận động viên và những người có tiền căn bệnh lý tim mạch, rối loạn nhịp tim.
Đồng thời, nếu đo chỉ số SpO2 < 94% khi người được đo đang thở khí trời hoặc khí phòng, người bệnh cũng nên liên hệ với nhân viên y tế. Ngưỡng giá trị này không áp dụng cho những người có tiền sử bệnh hen suyễn, bệnh phổi mạn tính, suy tim, hoặc khi đo ở độ cao trên 1500m so với mực nước biển.
* Những lưu ý khi sử dụng máy đo nồng độ oxy trong máu
Theo bác sĩ Anh Minh, các F1 khi tự theo dõi tại nhà thì không bắt buộc phải sử dụng máy đo độ bão hòa oxy trong máu. Nếu có triệu chứng nghi ngờ nhiễm Covid 19 như ho, sốt, đau rát họng, khó thở thì phải thông báo ngay cho cán bộ y tế địa phương để được hướng dẫn cụ thể.
Đối với các trường hợp F0 không có triệu chứng, được phép tự cách ly và theo dõi tại nhà theo quy định của Bộ Y tế, có thể sử dụng máy đo độ bão hòa oxy trong máu để tự theo dõi.
Những bệnh nhân Covid-19 nếu diễn tiến nặng thường xuất hiện suy hô hấp và giảm oxy máu nặng từ ngày thứ 7-8 kể từ khi khởi phát bệnh.
Người lớn khi nhiễm Covid-19 (F0), có chỉ số SpO2 < 92% thì cần được chỉ định điều trị oxy liệu pháp. Do đó, người bệnh cần được nhập viện và theo dõi sát diễn tiến tình trạng suy hô hấp tại bệnh viện.
Tuy nhiên, nếu như chỉ số SpO2 ≥ 92% mà người bệnh có biểu hiện suy hô hấp như cảm giác khó thở nhiều, thở nhanh > 30 lần/phút, thở co kéo các cơ hô hấp phụ nhiều, cũng cần được nhập viện để theo dõi và điều trị./.
Nguồn: tổng hợp vnexpress.